Danas se navršava 100 godina od oslobođenja Čačka u Prvom svetskom ratu. Nakon oslobođenja, u novembru 1918. godine, formirana je opština u Čačku koja je narednih 12 godina nosila naziv Sud opštine čačanske, a od 1934. postaje gradsko poglavarstvo. U arhivskom fondu iz međuratnog perioda od 1918. do 1941, između ostalog, nalazi se i spisak stradalih iz čačanske opštine u Prvom svetskom ratu, navodi Lela Pavlović, direktorka čačanskog Međuopštinskog istorijskog arhiva.
– Jedna od većih opština je čačanska koja je kao i sve ostale u Kneževini Srbiji osnovana 1839, ali nije ostala arhivska građa ovog fonda, tako da su tek za drugu polovinu sačuvani nepotpuni fondovi okružnog načelstva rudničkog i čačanskog, a građa opštine čačanske sačuvana je od 1918. godine. Po oslobođenju Čačka 25. oktobra 1918. formirana je opština u Čačku. Prva sednica odbora u tom novom sastavu je održana 1. novembra 1918. godine i tada je opština obuhvatala grad Čačak do 1930. kada se u njen sastav uključuju sela Atenica, Kulinovci i ukidanjem Suda opštine ateničke opština je nosila naziv Sud opštine čačanske, a od 1934. godine postaje Gradsko poglavarstvo, koje je bilo aktuelno do 18. aprila 1941. godine.
Dragocena dokumentacija Arhiva iz perioda 1918-1941. godine
– Naša ustanova poseduje dokumentaciju iz tog perioda, a taj arhivski fond je preuzet od gradskog Narodnog odbora 1948. godine, i sadrži 135 knjiga i 128 kutija spisa za vremenski period od 1918. do 1941. godine. Građa sadrži ne samo zapisnike sa odborskih sednica, nego i pravila udruženja studenta, sudske prekršaje, naredbe, podatke o izgradnji komunalnih objekata, proširenje i kaldrmisanje novih ulica, prijavu ratne štete, zatim opštinski prirez, raspodelu stoke kao ratnog plena pojedincima 1919, izborni materijal za 1920, osnivanje mesnog odbora prema članu Zakona o pomoći nevoljnima u ratu, spisak dece bez roditelja iz 1919, spisak učitelja, radnika, advokata koji nisu rezervni oficiri, spisak poginulih i umrlih, nestalih, obešenih i streljanih lica Opštine čačanske koji je napravljen 1920. godine, kaže direktorka čačanskog Arhiva.
Ona dodaje da ovaj spisak nije konačan, ali da je zanimljivo to što je već data vođena dokumentacija o stradalima iz čačanske opštine u Prvom svetskom ratu.
