U Arhiv Srbije je u periodu od četiri godine preuzeto oko 64.000 dosijea Državne bezbednosti, odnosno današnje Bezbednosne informativne agencije. Lela Pavlović, direktorka Međuopštinskog istorijskog arhiva u Čačku, kaže da do tih podataka zainteresovani mogu doći slanjem zahteva Arhivu Srbije.
– Ukoliko neko pretpostavlja da se njegov dosije ili dosije nekoga iz njegove porodice nalazi u Arhivu, ima mogućnost da dođe do tih podataka podnošenjem zahteva za njihovo dobijanje. Međutim, neće mu biti omogućeno da dobije uvid u podatke nekih trećih lica koja se spominju u dokumentima, kako ne bi došlo do zloupotrebe. Takođe, ukoliko se neko bavi istraživanjem, zahvaljujući potpisu svog mentora ili ustanove za koju radi, može dobiti uvid u te podatke koje će koristiti za pisanje određenih knjiga ili stručnih prikaza, objašnjava Pavlovićeva.
Ne postoji građa koja je „pod ključem“
Ona navodi da u čačanskom Arhivu zvanično ne postoji građa koja nije dostupna na uvid.
– Kod nas ne postoji građa koja nije dostupna građanima, ali ono što zna svaki istraživač koji dođe kod nas i koji istražuje, na primer, podatke iz matičnih knjiga rođenih, venčanih i umrlih, jeste da mora imati odobrenje određenih ljudi, odnosno porodica ukoliko radi istraživanje za svoju zajednicu, odnosno selo. Svaki građanin ima pravo da koristi podatke koji se nalaze kod nas za pravljenje svog rodoslovnog stabla, međutim, ti podaci se ne mogu kopirati ni izneti iz Arhiva. To je jedini ograničavajući faktor u korišćenju podataka, kaže naša sagovornica.
Korisna građa za istraživače
Prema rečima Lele Pavlović, matične knjige se vode od 1837. godine i u njima ima dosta podataka koji mogu biti korisni istraživačima, ali isto tako postoje i oni podaci koji svedoče o događajima iz prošlosti za koje pojedinci ne žele da se zna.
– Postoje podaci u kojima je zapisano nešto iz prošlosti o čemu pojedinci ne žele da se zna. Zbog toga, ako se neko bavi istraživanjem, ne mora da koristi imena ljudi koja se spominju u tim dokumentima, već može da iznese samo statističke podatke o, na primer, vanbračno rođenoj deci, objašnjava naša sagovornica i dodaje da je čačanski Arhiv preuzeo iz Okružnog suda i jedan broj dokumenata o suđenjima koja su sprovedena posle rata, i da se ona nalaze pod nekim vidom zaštite.
