Porodica kao prirodno okruženje za odrastanje dece danas se nalazi pred brojnim izazovima društva sa kojima se suočava, od kojih je sve prisutniji nasilje u porodici. Jedan od sporednih efekata rodnog odnosno partnerskog nasilja u porodici, bez vidljivog fizičkog traga, je usvojeni model ponašanja koji dete iz disfunkcionalne porodice potencijalno nosi u školu a kasnije i kroz život.
Centar za socijalni rad, kao ustanova koja se bavi zaštitom porodice, uključuje se u okviru svojih nadležnosti i u problem vršnjačkog nasilja, kada i ako je takvo nasilje posledica disfunkcionalne porodice, tačnije narušenih porodičnih odnosa.
– Centar se bavi vršnjačkim nasiljem, bilo ono rodno zasnovano ili ne, ukoliko time pruža podršku porodici. U tom smislu mi sarađujemo sa školama, ne samo na njihovu inicijativu, već i onda kada radeći sa porodicom, nezavisno od toga da li je u pitanju vršnjačko nasilje ili ne, prepoznamo da bi ta saradnja doprinela boljem povezivanju sistema, objašnjava Branimirka Radosavčević, direktorka Centra za socijalni rad u Čačku.
Rodne uloge umnogome određuju porodica i društvo
– Upotreba termina rodno zasnovano nasilje u školama je možda rizična. Kada govorimo o školama, govorimo o populaciji uzrasta od 7 do 14 godina, pri tome mislim na osnovnu školu, a populacija tog uzrasta nalazi se u razvoju i tek treba da formira svoj rodni identitet, kaže Radosavčević.
Ona smatra da se rodni identitet formira odrastanjem i izdvaja tri okvira u kojima on nastaje, a to su porodica, vrtić i škola. Naglašava da se rodni identitet formira tek kada je osoba dovoljno mentalno zrela, što se kod nekoga dešava pre a kod nekoga kasnije, i zaključuje da se u osnovnoškolskom uzrastu može govoriti samo o začecima rodno zasnovanog nasilja.
– Davanjem određenih igračaka dečaku ili devojčici, porodica formira njihove poglede na svet i od tada počinje pripremanje za određene rodno zasnovane uloge u životu deteta. Pored toga, smatram da rodne uloge umnogome određuje društvo, odnosno kultura. Kakav je dominantni tip kulture, kako se ona odnosi prema polu, tačnije prema polnoj pripadnosti, određuje i formiranje roda, objašnjava naša sagovornica.
Rodno nasilje u školama prepoznaje se kao vršnjačko nasilje
Centar za socijalni rad u Čačku posmatra slučaj nasilja među vršnjacima na osnovu pola, roda ili seksualne orijentacije kao vršnjačko nasilje:
– Mi nasilje ne karakterišemo kao rodno zasnovano jer smatramo da deca još uvek nemaju razvijenu svest o rodu. Jedine kategorizacije nasilja koje mi imamo jesu fizičko i psihičko, odnosno verbalno nasilje, kaže Božović.
Ona navodi da se nasilje najčešće dešava u okviru školskog sistema, tako da škole imaju formirane timove za rad sa decom u kojima postoje propisana pravila kako se postupa kada se prepozna nasilje. Slučaj nasilja škola prijavljuje Policijskoj upravi, nakon čega se Policijska uprava obraća Centru za socijalni rad koji je dužan da uspostavi saradnju sa školom, roditeljima i detetom, a sve to u cilju rešavanja nastalog problema.
Zabeležena 22 slučaja vršnjačkog nasilja u ovoj godini
Centar za socijalni rad u Čačku je tokom ove godine zabeležio 22 slučaja vršnjačkog nasilja, od čega su 21 prijavu dobili od Policijske uprave u Čačku, dok je jedan slučaj prijavila Mašinsko-saobraćajna škola. Prijave se odnose na sukobe između dece, a ti sukobi su uglavnom verbalni, ali i fizički.
– Prilikom provere evidencije vršnjačkog nasilja došli smo do podataka da su tuče među decom u školi dominantne, a slučajeve fizičkih povreda dece u međusobnim sukobima škola je u obavezi da prijavi. Takođe, veliki je procenat situacija u kojima dolazi do zadirkivanja, gurkanja, ponižavanja i šikaniranja. Napominjem da nije zabeležen ni jedan slučaj vršnjačkog nasilja na osnovu seksualnog uznemiravanja. Takođe, važno je reći da tokom školskih raspusta nisu zabeležene prijave vršnjačkog nasilja, kaže Sanela Božović, rukovodilac internog tima za nasilje u okviru Centra za socijalni rad.
